بهترین نوازندگان تا و سه تار در ایران

بهترین نوازندگان تا و سه تار در ایران

سه تار یک ساز زهی و مضرابی ایرانی است که در موسیقی دستگاهی ایرانی بسیار رواج دارد. این ساز در ابتدا جزو خانواده ی ساز تنبور و تار بوده است، اما امروزه بیشتر به تار شبیه است.

از اولین و قدیمی ترین نمونه های این ساز، میتوان به ساز ناصرالدین شاه اشاره کرد که طی اتفاقانی به دست احمد عبادی میرسد.

در ادامه برجسته ترین اساتید سه تار درطول زمان را مرور و بررسی خواهیم کرد:

بهترین سه تار نوازان ایرانی

در این قسمت ما به معرفی معروف ترین نوازندگان سه تار و تار ثبت شده در تاریخ ایران می پردازیم.

میرزا عبدالله فراهانی
نوازنده معروف تار در دوران ناصرالدین شاه متولد 1222 است که در سال 1297 در سن 75 سالگی چشم از جهان فروبست

یکی از سرشناس ترین نوازندگان سه تار و تار، و از اساتید موسیقی است که در سال 1222 در شیراز به دنیا آمد. او که دومین فرزند آقا علی اکبر فراهانی، نوازنده ی چیره دست تار در دوران ناصرالدین شاه، و پدر احمد عبادی، از مشهورترین نوازندگان سه تار میباشد، او ردیف موسیقی ایرانی را به نظم درآورد.

میرزا عبدالله علاوه بر سه تار در نواختن تار هم استاد بود، اما شهرت او بیشتر در سه تار نوازی است. او شاگردان زیادی داشت از جمله: مهدی‌قلی هدایت، فرصت شیرازی، ابوالحسن صبا، حسین هنگ‌آفرین، سید حسین خلیفه، مهدی‌خان صلحی، اسماعیل قهرمانی، سید مهدی دبیری، حاج آقا مجرد ایرانی و پسرش احمد عبادی.

او با بازنگری در دستگاه های موسیقی ایران و ترکیب بعضی از آنها، هفت دستگاه کامل و مستقل ایجاد کرد که توسط تعدادی از شاگردانش از جمله: میرزا نصیر، فرصت شیرازی و مهدی‌قلی هدایت در طول هفت سال نت نویسی شدند.

چهار فرزند میرزا عبدالله فراهانی به نام های: مولود، ملوک، جواد و احمد همه با موسیقی آشنایی و در آن تبحر داشتند. میرزا عبدالله فراهانی سرانجام در سال 1297 در سن 75 سالگی و در تهران درگذشت.

استاد ارسلان درگاهی
متولد 1281 در تهران از شاگردین درویش خان

او متولد سال 1281و شهر تهران میباشد. وی که از کودکی به هنر علاقمند بود برای تحصیل به مدرسه ی کمال الملک رفت و در 15 سالگی نزد درویش خان نوازندگی تار و سه تار را شروع و توانست نشان تبرزین طلایی را از استاد درویش خان دریافت کند.

ارسلان درگاهی با نواختن تار و سه تار همراه با آواز قمرالملوک و ضبط صفحه به محبوبیت زیادی دست پیدا کرد. البته او هرگز بصورت حرفه ای شغل نوازندگی را انتخاب نکرد و به عنوان کارمند مشغول به خدمت بود و به همین دلیل در نوازندگی از نام مستعار امیر ارسلان استفاده میکرد.

بعدتر نیز چون به سه تار علاقه ی بیشتری داشت، نوازندگی تار را کنار گذاشت. از میزان هنر و تبحر او در نوازندگی به نقل قول روح اله خالقی اشاره میکنیم که او را باادب، لطیفه گو، با ذوق و دوست داشتنی میداند.

درمورد او می گوید: “ارسلان درگاهی موسیقی را نه برای جلب توجه، بلکه برای علاقهٔ ذاتی اش دنبال می‌کند و در عصری که بسیاری از هنرمندان به نام هنر، موسیقی را به ابتذال کشاندند، وی خود را از آنها جدا می‌گیرد و فقط در محافل آشنا و دوستان می‌نوازد.”

استاد جلال ذوالفنون
ذوالفنون در شناسایی موسیقی ایران به جهانیان سهم بسیاری داشت

جلال ذوالفنون متولد سال 1316 در شهرستان آباده استان فارس هستند. پدر او حبیب ذوالفنون و برادرش محمود ذوالفنون از اولین استادان وی در موسیقی بودند.

او در سن 9 تا 18 سالگی در هنرستان موسیقی ملی مشغول تحصیل بود و سپس موسیقی کلاسیک را در دانشگاه تهران درطول چهار سال دنبال کرد.

او در طول تحصیل خود از محضر بسیاری از استادان آن دوره استفاده کرد از جمله: ارسلان درگاهی، روح اله خالقی، ابوالحسن صبا، جواد معروفی، حسن صبا، موسی معروفی، نورعلی برومند، دکتر مسعودیه، یوسف فروتن، دکتر داریوش صفوت، سعید هرمزی و  علیرضا مشایخی.

او فعالیت های هنری زیاد و ارزشمندی درطول سالیان انجام داده است که از بین آنها میتوان به: فعالیت موسیقایی در سازمان رادیو و تلویزیون، تدریس موسیقی در مقاطع مختلف از مهدکودک و دبستان تا دانشگاه، کنسرت های بسیار در داخل و خارج از ایران (ژاپن، آمریکا، کانادا، اروپا و استرالیا)، تلفیق موسیقی ایرانی با باله های اروپایی با همکاری موریس بژاز، برگزاری کنسرت در نیویورک برای معرفی موسیقی ایرانی به دنیا با همکاری موسسه world music institiute، برگزاری کنسرت در سارمان ملل متحد در سال 1994 و تالیف کتاب های بسیار در زمینه ی موسیقی و آموزش آن، اشاره کرد.

علی اکبر خان شهنازی
نوازنده تار و از شاگردان میرزا حسینقلی و میرزا عبدلله

استاد علی اکبرخان شهنازی از اساتید قدیمی سه تار است و در تدریس موسیقی سنتی ایرانی نیز شناخته شده است. پدر و عموی وی به نام های میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله اولین اساتید وی بوده اند.

او برای ادامه ی آموزش خود نزد درویش خان رفت. او را میتوان تک نواز و همنواز تار و همچنین آموزگار تار و ردیف های سازی به شمار آورد.

او صفحات گرامافون مختلفی از جمله تک نوازی های خود، یا همنوازی با خوانندگانی چون دماوندی و اقبال السلطان را در کارنامه ی خود دارد. بهترین آثار شهنازی را میتوان پیش درآمد ابوعطا، تصنیف ابوعطا، رنگ سه گاه و تصنیف چهارگاه دانست.

او همچنین مؤلف آثاری مانند ردیف عالی تار به روایت میرزا حسینقلی، و ردیف تار به روایت خودش میباشد. او شاگردان برجسته ای نیز تربیت کرده است از جمله: محمدحسن عذاری، رضا وهدانی، هوشنگ ظریف، حبیب اله صالحی، محمدرضا لطفی و داریوش پیرنیاکان.

حسین کسایی
نوازنده تار و از شاگردان استاد صبا

استاد حسن کسائی متولد مهرماه 1307 میباشد و از کودکی به موسیقی علاقمند بوده است. او در 12 سالگی نوازندگی نی را آغاز و در 13 سالگی به کلاس های استاد نوایی رفته است.

کسائی سپس برای یادگیری نواختن ردیف ها، شاگردی استاد صبا را تجربه کرد و با هنرمندان بزرگی از جمله خالقی، مشیر همایون و حسین محجوبی همکاری کرد. کسائی سال های زیادی به عنوان صاحب مکتب در زمینه ی نی، سه تار و آواز در اصفهان مشغول به فعالیت های موسیقایی بوده است.

هرچند او را بیشتر استاد بداهه نوازی میدانند اما مقدار زیادی از ضربی ها و آوازی های نوازندگان نی، از نوازندگی های او بهره گرفته اند. او در نواتن نی ایرانی بی رقیب بود و در زمان های فراغتش نیز به نواختن سه تار میپرداخت.

 

استاد محمد رضا لطفی
در 23 سالگی و پس از آموختن موسیقی ایرانی به منظور آشنایی با موسیقی کلاسیک و نوازندگی ویولن به آمریکا مهاجرت می کند

محمدرضا لطفی یکی از چهره های به نام و شناخته شده در موسیقی ایرانی استو او متولد در ماه 1325 در شهر گرگان است.

پدر او علاوه بر شعل معلمی، نوازنده ی تار و خواننده نیز بوده است. برادر لطفی نیز تار مینواخته است. خود لطفی میگوید بیشتر تحت تاثیر برادرش به نوازندگی تار علاقمند شده است تا پدرش.

او در طول تمام زندگی حرفه ای خود، مشغول تلاش برای حفظ موسیقی سنتی ایرانی و آموزش آن به علاقمندان و شاگردانش بوده است. او نوازنده ای بسیار چیره دست و با تکنیک بود و همواره شور و اشتیاقی خاص نسبت به موسیقی سنتی و نوازندگی تار داشت.

زندگی هنری او برای علاقمند موسیقی بسیار تاثیرگذار است و او را به چهره ای جاودانه در عرصه ی موسیقی سنتی ایران تبدیل کرده است.

لطفی هم‌زمان با تار، به نوازندگی ویولن کلاسیک نیز مشغول بود و به گفتهٔ خودش، زمانی در ۲۳ سالگی پس از اینکه تمامی آموزش‌های ردیف، رِنگ‌ها، ضربی‌ها و… را پشتِ سر گذاشته بود، موسیقی ایرانی را رها کرد تا به سراغ موسیقی کلاسیک غرب برود و در آمریکا ادامهٔ تحصیل بدهد.

بنابراین برای مدت‌ها تنها به فعالیت در زمینهٔ موسیقی کلاسیک غربی، و نوازندگی ویولن پرداخت. خودش نقل می‌کند که پس از مدتی یک روز چشمش به سه‌تارش، که روی دیوار اتاق آویزان بود، افتاد و از روی دل‌تنگی با این ساز، سه‌تار را برداشته و به نواختن مشغول شده‌است. وی اضافه می‌کند:

«همین که دوتا ناخن به آن زدم، اشک از چشمانم سرازیر شد. دیدم که موسیقی غرب چنین حالتی را هیچ وقت به من نمی‌دهد.»

محمدرضا لطفی دوران سربازی خود را با سپاهِ دانش به سنندج رفته بود و در همین زمان با خانوادهٔ کامکار آشنا شد. به‌واسطهٔ همین آشنایی وی با قشنگ کامکار از اعضای گروه کامکار معروف آشنا شد و در نهایت ازدواج کرد البته لطفی و قشنگ کامکار در نهایت از یکدیگر جدا شدند.

قشنگ کامکار اولین خانمی هست که پس از انقلاب به منظور اجرای موسیقی به روی صحنه رفت و بعدها به همراه سیما بینا کنسرت هایی ویژه بانوان در خارج از کشور برگزار کرد که امید لطفی حاصلِ این ازدواج است.

اگر شما نیز علاقمند به یادگیری ساز سه تار هستید، می توانید اصولی ترین و با کیفیت ترین دوره های آموزش تصویری سه تار را در وبسایت خنیاگر مشاهده نمایید.

استاد حسین علیزاده
متولد 1330 در تهران، از شاگردان هوشنگ ظریف و اکبر شهنازی، هم بنیان گذار گروه عارف با پرویز مشکاتیان

استاد حسین علیزاده متولد 1330 در شهر تهران میباشد و در هنرستان موسیقی ملی زیرنظر اساتید برجسته ای چون هوشنگ ظریف، اکبر شهنازی و حبیب الله ظاهری نوازندگی تار را آموخت.

بعد از گرفتن دیپلم در دانشگاه تهران و دانشکده ی هنرهای زیبا مشغول به تحصیل در گروه موسیقی شد و در کلاس استادانی چون اکبر شهنازی، نورعلی برومند، یوسف فروتن، عبدالله دوامی، هوشنگ ظریف و … آموزش دید.

در همان دوران تحصیل با ارکستر ایرانی در تالار رودکی همکاری کرد. از سال 1355 همراه با پرویز مشکاتیان گروه عارف را ایجاد کرد و کنسرت های بسیاری را در داخل و خارج از ایران برگزار کردند.

وی فعالیت های آموزشی بسیاری درطول زندگی حرفه ای خود انجام داده است از جمله: فعالیت و تدریس در کانون پرورش فکری، فعالیت در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی، فعالیت در کانون چاووش، تدریس در هنرستان موسیقی، عضویت هیات علمی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و ریاست هنرستان موسیقی پسران.

استاد کیهان کلهر
کیهان کلهر از کرمانشاه، تا ایتالیا، کانادا و دریافت جایزه وومس و گرمی

او متولد آذرماه سال 1342 در شهر کرمانشاه میباشد. کمانچه ساز تخصصی این نوازنده و آهنگساز ایرانی است. البته علاوه بر کمانچه، سه تار، تنبور و شاه کمان نیز مینوازد.

او را میتوان یکی از هنرمندان فعال و شناخته شده در عرصه ی بین المللی موسیقی دانست، از آنجا که او با هنرمندانی از موسیقی ملت های دیگر نیز همکاری داشته است، از جمله اردال ارزنجان از ترکیه، شجاعت حسین خان از هند، یویوما از چین، عالیم قاسیف از آذربایجان، ارکستر فیلارمونیک نیویورک، بروکلین رایدر از آمریکا و…. کلهر در زمینه ی موسیقی متن فیلم نیز تجربه  داشته است.

او با چهره های سرشناس موسیقی ایرانی نیز همکاری های زیادی داشته است. محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، شهرام ناظری و علی اکبر مرادی از جمله هنرمندانی هستند که با وی همکاری کرده اند.

کلهر برای آلبوم های بی تو بسر نمیشود، باران، فریاد و فراتر از نقشه جغرافیا کاندید جایزه ی گرمی شده است و در 55 امین دوره جوایز گرمی نیز، برای آلبوم ، برای آلبوم sing me home با همکاری گروه جاده ابریشم که رهبر آن یویوما بود، توانست جلیزه ی گرمی را برنده شود.

کیهان کلهر، جایزهٔ هنرمند برتر سال ۲۰۱۹ در فستیوال جهانی موسیقی وومکس را در تاریخ ۵ آبان ۱۳۹۸ در کشور فنلاند دریافت کرد و این جایزه را به محمدرضا شجریان تقدیم نمود.

استاد کیوان ساکت
متولد مشهد، از شاگردان حمید متبسم، محمدرضا لطفی و حسین علیزاده

او در سال 1340 در شهر مشهد به دنیا آمده است. از سنین پایین یادگیری موسیقی و نقاشی را شروع کرد و نزد استادانی چون صادق لپد در زمینه ی نقاشی و دایی خود منوچهر زمانیان در زمینه ی موسیقی تحصیل کرد.

پس از مدتی منوچهر زمانیان از مشهد نقل مکان کرد و بعد از او حمید متبسم استاد آن کلاس شد. بعد از اینکه متبسم در مشهد ماندگار شد بین او و کیوان ساکت دوستی شکل گرفت و کیوان ساکن یادگیری تار را نزد او ادامه داد.

پس از مهاجرت متبسم از ایران ساکت خودش مشغول تمرین ساز بود و گه گاهی نیز از محضر اساتیدی چون محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و هوشنگ ظریف استفاده میبرد.

سپس در سال 69 استاد پرویز مشکاتیان از وی برای به عهده گرفتن مسئولیت گروه عارف دعوت کرد و درطول این همکاری آثار مختلفی از جمله چندین آلبوم با صدای ایرج بسطامی و علیرضا افتخاری و چندین کنسرت در داخل و خارج ایران اجرا شدند.

وی در 57 نیز گروه وزیری را ایجاد کرد که کنسرت های زیادی برگزار کرده اند.

استاد قشنگ کامکار
از اعضای گروه کامکار، نوازنده سه تار، ویولن، اولین خانمی که بعد از انقلاب به روی صحنه رفت

او متولد بهمن ماه 1332 در شهر سنندج است. او استاد سنتور نوازی و همینطور نوازنده سه تار، ویولن و یکی از اعضای گروه کامکارها است. او در کنسرت های کروه کامکاران همکاری داشته است. و علاوه بر این کنسرت هایی مخصوص بانوان نیز برگزار کرده است. او و محمدرضا لطفی باهم ازدواج کرده و بعد از مدتی جدا شده و فرزندی به نام امید لطفی دارند.

استاد داوود آزاد
نوازنده تار، سه تار، عود، رباب، تنبور، دف و کمانچه و اولین معرف موسیقی ایرانی در دانشگاه آکسفورد لندن

او متولد 1342 در شهر ارومیه است و خواننده، نوازنده و اهنگساز ایرانی است که مسلط به سازهای زیادی از جمله: تار، سه تار، عود، رباب، تنبور، دف و کمانچه است.

او از بیست سالگی موسیقی را شروع کرده و بدون استاد، و با تمرین روی آثار هنرمندانی مثل غلامحسین بیگچه خانی و سعید هرمزی موسیقی را فرا گرفته است. او به سبک موسیقی تلفیقی علاقمند است و در این زمینه بسیار کار کرده است.

آزاد کنسرت های بسیاری در کشورهای مختلف بجز ایران از جمله، آمریکا، اروپا و هند برگزار کرده است. داوود آزاد اولین سخنرانی درمورد موسیقی ایرانی را در دانشگاه آکسفورد انجام داده است و در دانشگاه های مختلفی از جمله، کمبریج، آکسفورد، لندن و مونیخ کنسرت برگزار کرده است.

بهداد بابایی
نوازنده تار و از شاگردان پرویز مشکاتیان

: او متولد 1352 در شهر نیشابور است و از هفت سالگی یادگیری تار را کنار دایی اش پرویز مشکاتیان شروع کرده است. علاوه بر استاد مشکاتیان اساتیدی چون محمد فیروزیو زیدالله طلوعی نیز به او کمک کرده اند.

بعد از آن مدتی شاگردی داریوش پیرنیاکان را کرده و ردیف آقا حسینقلی را نزد او یاد گرفته است. تئوری موسیقی را نیز محمدرضا درویشی به او یاد داده و سپس به مدت دوسال در کلاس های جواب آواز محمدرضا شجریان شرکت کرده است.

او از سال 73 به عنوان تک نواز به گروه عارف پیوست و با خوانندگان بنامی چون محمدرضا شجریان و ایرج بسطامی و شهرام ناظری همکاری کرد. در کنسرت های مختلف گروه های عارف و شهنازی در داخل و خارج از ایران نیز شرکت کرد.

وی همچنین در دانشگاه هنر نیز سابقه ی تدریس دارد و مدیریت کانون موسیقی عارف به عهده ی او بوده است.

علاوه بر اساتید ذکر شده در بالا نوازندگان سه تار بسیار خوب و چیره دستی در ایران زمین فعالیت داشته و دارند که توضیح درمورد همه ی آنها در توان این قلم نیست، بنابراین به ذکر نام آنان بسنده خواهیم کرد:

نزهت امیری

  • سعید انصاری (آهنگساز)
  • نورعلی برومند
  • سهراب پورناظری
  • داریوش پیرنیاکان
  • علی تجویدی
  • مهرداد ترابی
  • بهراد توکلی
  • ارشد تهماسبی
  • تهمورس پورناظری
  • بهزاد رواقی
  • سپیده جندقی
  • عطاءالله جنگوک
  • فریدون حافظی
  • حسینعلی ملاح
  • مجید درخشانی
  • ارسلان درگاهی
  • سپیده رئیس‌سادات
  • مهدی رجبیان
  • عبدالرضا رزمجو
  • نصرالله زرین‌پنجه
  • حسام‌الدین سراج
  • سعید هرمزی
  • مازیار شاهی
  • مژگان شجریان
  • مسعود شعاری
  • داریوش صفوت
  • منوچهر طاهرزاده
  • کیا طبسیان
  • داریوش طلایی
  • زیدالله طلوعی
  • احمد عبادی
  • نیما عظیمی‌نژاد
  • یوسف عمادی
  • یوسف فروتن
  • محمد فیروزی
  • علی‌رضا فیض بشی‌پور
  • رضا قاسمی
  • بهمن کاظمی
  • رامین کاکاوند
  • حمید متبسم
  • محمد جمال سماواتی
  • مرجان وحدت
  • میثم مروستی
  • موسی معروفی
  • مهدی صلحی
  • مهدی کمالیان
  • مهربانو توفیق
  • حافظ ناظری
  • محسن نامجو
  • محسن نفر
  • مهسا وحدت
  • حسین هنگ‌آفرین

دیدگاهتان را بنویسید