نقد فروشندگان کتاب به طرح پاییزه تخفیفی که عادت مشتری شده

تهران- ایرناپلاس- ارائه تسهیلات از طریق شارژ دوباره کتاب‌فروشی‌هایی که در مناطق محروم فعالیت می‌کنند و همچنین افزایش چند روزه برگزاری طرح در این مناطق، اقداماتی بود که در پاییزه کتاب ۱۴۰۰ انجام شد، اما کتاب‌فروش‌های فعال در تهران معتقدند این اقدامات در کنار عادت دادن مشتری به تخفیف، مشکلاتی را برای فعالان این صنف در شهرهای بزرگ ایجاد می‌کند.

به گزارش ایرناپلاس، طرح «پاییزه کتاب» از شنبه ۲۹ آبان تا چهارشنبه سوم آذر ۱۴۰۰ اجرا شد. در این دوره از طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتاب‌فروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) حضور ۹۸۰ کتابفروشی از سراسر ایران تائید شد. از این تعداد، ۱۵۰ کتاب‌فروشی در استان تهران و ۸۳۰ کتاب‌فروشی در دیگر استان‌ها فعالیت داشتند و ۴۱ کتاب‌فروشی در شهرهای کمتر برخوردار واقع شدند.

به گفته علی رمضانی مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، برای اجرای بهتر عدالت فرهنگی، این طرح در شهرهای کمتر برخوردار از کتاب‌فروشی در بازه زمانی ۱۰ روزه برگزار می‌شود. بنابراین روز پایانی طرح در این شهرها پایان دوشنبه هشتم آذر است.

اطلاع‌رسانی به کتاب‌فروشان درباره برگزاری طرح فصلی در این دوره، ۱۰ روز پیش از برگزاری طرح انجام شد، در حالی که در دوره‌های گذشته این اطلاع‌رسانی در فاصله یک ماهه یا بیشتر انجام می‌شد.

مهدی اخویان مدیر کتاب‌فروشی پاتوق کتاب با تاکید بر لزوم وجود زمان یک ماهه برای کتاب‌فروش، پیش از برگزاری طرح‌های فصلی، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: این فاصله زمانی برای کتاب‌فروشی مساله مهمی است، زیرا کتاب‌فروش باید بتواند کتاب تهیه کند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشکل زیادی برای تامین کتاب نداشتند، اما کتاب‌فروشی‌ها اگر می‌خواستند کتاب را از ناشر تامین کنند، براساس فاصله‌ای که کتاب‌فروشی‌ با ناشر دارد، ممکن است نیاز به زمان طولانی باشد و تامین کتاب دشوار می‌شود. پس حداقل یک‌ماه پیش از برگزاری طرح باید این اطلاع‌رسانی انجام شود تا کتاب‌فروشی‌ها بتوانند خود را آماده کنند.

او با بیان اینکه اعتبار طرح در این دوره، نصف دوره‌های گذشته بود، ادامه داد: اگر اعتبار کتاب‌فروشی ما در دوره گذشته ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان بود، در این دوره به هفت میلیون تومان رسید. اعتبار را پایین آورده بودند با این هدف که اعتبار به سمت شهرها و استان‌های محروم برود، تا آن‌ها بیشتر استفاده کنند.

حمایت از شهرهای محروم، به بهای تضعیف دیگر شهرها نباشد
این کتاب‌فروش درباره تفاوت طول دوره در تهران و شهرستان‌های محروم بیان کرد: بازه زمانی برگزاری طرح برای تهران پنج روز و برای برخی شهرستان‌ها هفت تا ۱۰ روز بود. به کتاب‌فروشی‌های تهران اعتباری هم اضافه نکردند. این هدف که شهرهای کم‌برخوردار بتوانند از تسهیلات بیشتری استفاده کنند؛ هدف خوبی است و از آن دفاع می‌کنم اما برای حمایت از شهرهای محروم نباید دیگر شهرها را تضعیف کنیم. اگر می‌توانیم باید حمایت از همه شهرها را افزایش دهیم، نه اینکه یک طرف را ضعیف کنیم.

این کتاب‌فروش با بیان اینکه اعتبار در نظر گرفته شده برای کتاب‌فروشی آنها در روز آخر طرح به پایان رسید، از همکاری و مشارکت با موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران خبر داد و افزود: به این دلیل که فروشگاه زنجیره‌ای هستیم در مشارکت با خانه کتاب به کار ادامه دادیم؛ بخشی از طرف ما و بخشی از خانه کتاب، طرح ادامه یافت اما اعتبار دیگر کتاب‌فروشی‌ها شارژ مجدد نشد.

جای تخفیف از واژه یارانه استفاده شود
طرح‌های فصلی در حالی اجرا می‌شوند که برخی از ناشران و کتاب‌فروشان به‌ شیوه اجرای آن نقد دارند و این طرح را موجب شکل‌گیری عادت خرید کتاب با تخفیف در مردم می‌دانند.
اخویان درباره تاثیر اجرای طرح‌های فصلی و عادت مردم به خرید کتاب با تخفیف بیان کرد: مساله تخفیف به معضلی تبدیل شده که کاری برای آن نمی‌توان کرد. در دوره‌های پیش پیشنهاد دادم تا جای تخفیف، از واژه یارانه استفاده و تلاش شود به نوعی این مساله را مدیریت کنند؛ زیرا زمانی که طرح پایان می‌یابد، کتاب‌فروشی‌ها تا دو هفته تعطیل‌اند و بعد هم هرکس می‌آید درخواست تخفیف دارد.

او البته به بازدهی خوب این دوره از طرح پاییزه اشاره کرد و گفت: این طرح هم‌زمان با هفته کتاب برگزار شد و به همین دلیل استقبال خوبی از آن شد. تعداد روزها کم بود و همچنین با آخر ماه هم‌زمان شده‌بود. البته سه روز ابتدایی ماه آذر در طرح بود و اگر کارمندان حقوق خود را دریافت می‌کردند، می‌توانستند از طرح استفاده کنند.

تخفیف‌های بیشتر برای ترغیب به خرید کتاب ایرانی
یکی دیگر از اقداماتی که در طرح‌های فصلی انجام می‌شود، جلب توجه مخاطب به کتاب‌های تالیفی است. موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در برخی از دوره‌های برگزاری طرح فصلی، تخفیف بالاتری برای کتاب تالیف در مقایسه با ترجمه در نظر می‌گیرد تا با این روش، مخاطب را به خرید این کتاب‌ها ترغیب کند.
در این دوره خریداران می‌توانستند کتاب‌های تالیفی را با یارانه ۲۰ درصدی و کتاب‌های ترجمه شده را با یارانه ۱۵ درصدی از کتابفروشی‌های عضو طرح خریداری کنند. سقف مجاز خرید ۳۰۰ هزار تومان و سقف یارانه خرید برای هر خریدار ۶۰ هزار تومان تعیین شده‌بود.

وحید تیموری مدیر کتاب‌فروشی پارسه درباره طرح پاییزه کتاب به ایرناپلاس گفت: نکته مهم درباره طرح خانه کتاب این است که هر سال جای اینکه کامل‌تر شود، مخاطبان با روند متفاوتی مواجه می‌شوند. در این دوره اعلام کردند برای کتاب‌های تالیفی تخفیف ۲۰ درصد و کتاب‌های ترجمه ۱۵ درصد تخفیف درنظر گرفته شده‌ است؛ با این روش نمی‌توانند مخاطب را مجاب کنند که کتاب داستان‌نویس ایرانی را بخرد و از نویسنده ایرانی حمایت کند. این راهش نیست. می‌خواهند کاری کنند تا مردم به دلیل پنج درصد تخفیف بیشتر از نویسنده ایرانی حمایت کنند، اما ممکن از این روش در بلندمدت پاسخگو نباشد. از طرفی مدت زمان برگزاری طرح را کم کردند؛ آیا این اقدامات به این دلیل که بودجه ندارند، انجام می‌شود؟
این کتاب‌فروش در ارزیابی کلی این دوره پاییزه کتاب گفت: به نظرم طرح ناموفقی بود؛ هرچند آمار نشان می‌دهد که روند خوبی داشت. باید مخاطب تصمیم بگیرد که با تغییرهای جدید موافق است.

موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران اعلام کرده بود، کاهش اعتبار کتاب‌فروشی‌ها و تعداد روزهای برگزاری طرح، به دلیل ارائه تسهیلات بیشتر به مناطق محروم است.
تیموری درباره این دیدگاه گفت: به شکل کلی، افراد نباید به تخفیف عادت کنند. اولویت‌بندی کردن در این زمینه مانند این است که پرسیده شود رسیدن خوراک روح و روان به شهرهای بزرگ مهم‌تر است یا مناطق محروم؟ هر دو ضروری است.  تهران مرکز کشور است و باید به آن رسیدگی شود و هیچکس منکر ضرورت رسیدگی به مناطق محروم نیست. به نظر می‌رسد بودجه در این دوره کمتر شده‌ و هر دوره کمتر می‌شود.

او افزود: اینکه اعتبار کتاب‌فروشی‌های شهرستان را شارژ مجدد می‌کنند اما برای کتاب‌فروشی‌های تهران انجام نمی‌شود، روند مناسبی نیست. تهران و شهرهای محروم را نباید از یکدیگر جدا کرد. هر کدام باید مسیر خود را برود و مناطق محروم باید مورد حمایت قرار گیرد.